Graaiers
30 mei 2018
Wat is dat toch met koninklijke sieraden? Ik vind ze fascinerend, lees er het ene boek na het andere over, maar begrijp nog steeds niet goed waarom het mij zo aanspreekt. Dat kronen en diademen iets met koninklijke huizen te maken hebben ligt voor de hand. Het is ook zeker leuk om te zien dat de stukken die koningin Elizabeth nu draagt ook al door haar grootmoeder werden gedragen en dat ze daarvoor op hoofden van buitenlandse vorstinnen prijkten. Vaak wordt er iets uitgebeeld of zit er een boodschap in het diadeem.
In de negentiende eeuw en het eerste deel van de twintigste eeuw was het de normaalste zaak van de wereld om bij elk diner een tiara te dragen. Vandaar dat de juweliers destijds uitermate ingenieuze stukken maakten die op allerlei verschillende manieren gebruikt kunnen worden. In complete setting of iets kleiner. Of een deel als broche of haarspeld. Op die manier werd zo’n kostbaar object multifunctioneel. Het allermooiste was een parure, een set bij elkaar passende oorbellen, colliers, armbanden en corsages.
Bij huwelijken en overlijdens verdwenen er vaak juwelen uit de familie. De Oranjes hebben wat dat betreft geluk gehad. Emma werd door haar echtgenoot Willem III overladen met sieraden en toen zijn zoon Alexander stierf, kreeg hij ook nog de juwelen die Alexander weer van zijn moeder Anna Paulowna had geërfd. Ook via Willem’s broer Frederik kwamen er juwelen en vooral veel geld binnen en dat ging na Willem’s dood allemaal naar Wilhelmina, die als uitgesproken zuinig bekend stond. Ze kocht wel wat sieraden voor Juliana, maar ze bezat veel meer dan ze ooit nodig had, want van feestjes hield ze sowieso niet.
Na de Tweede Wereldoorlog raakten diademen uit en werden erfrechten democratischer. Elk kind had recht op een gelijk deel. Daarnaast moest belasting worden betaald over erfenissen. Dat is een drama geworden voor vele sieraden. Diademen, broches, oorbellen en ringen zijn in mijn optiek kunstobjecten. Niemand zou het in zijn hoofd halen een Rembrandt in vieren te knippen bij een erfenisverdeling, maar bij sieraden werd het wel gedaan. Kapot gezaagd, diamanten verdeeld of allemaal verkocht.
Gelukkig zag koningin Juliana de historische waarde van haar collectie. Zij besloot deze aan een stichting te schenken om alles bij elkaar te houden. Ik heb geen idee wat de hele juwelencollectie van de Oranjes zou opbrengen als die ooit op de veiling zou komen. Honderden miljoenen waarschijnlijk, dat zou me niet verbazen. Maar het zal nooit gebeuren. Het gebeurt vaak dat de Oranjes als ’graaiers’ worden weggezet, maar ik vind het nogal wat dat je als familie liever een collectie bij elkaar houdt die je maar zelden kunt dragen, dan dat je voor de miljoenen gaat. Echte graaiers zouden het laatste doen, denk ik.