De koningin buitenspel?

5 september 2012

Nog een weekje en dan zullen we weten wie de verkiezingen gewonnen heeft. Bij het ter perse gaan van dit nummer ging de race om wie de grootste zou worden tussen VVD en SP. In principe mag de grootste partij de premier leveren, maar aangezien er maar moeilijk coalities te vormen zijn, is dat nog geen uitgemaakte zaak. Als de SP de grootste wordt én de premier mag leveren, krijgt Nederland voor het eerst een minister-president die van ons land liever een republiek zou maken. De SP heeft er nooit een geheim van gemaakt dat men liever een republiek der Nederlanden zou hebben dan een koninkrijk. En daar is op zich niks mis mee, alleen vraag ik me wel af of alle mensen die op de SP stemmen ook daadwerkelijk voor een republiek zouden kiezen, als ze die keuze zouden hebben. Voor de meeste mensen in ons land is de monarchie immers een baken van rust en stabiliteit in verder zeer onrustige tijden. Onze koningin wordt meer vertrouwd en bewonderd dan de gemiddelde politicus. Sowieso kunnen we wel stellen dat er op dit moment maar weinig mensen in Den Haag zijn die zo ervaren zijn als Beatrix.

De koningin mag dan officieel geen macht hebben, dankzij haar jarenlange positie als staatshoofd heeft zij veel invloed en kan zij, als onafhankelijk persoon, in moeilijke situaties soms heel goed een bemiddelende rol spelen. En nu ons politieke landschap er zo verdeeld uitziet en het vormen van een coalitie waarschijnlijker moeilijker is dan ooit, dreigt ze buitenspel gezet te worden. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil dat het parlement in de toekomst zelf het initiatief neemt bij een kabinetsformatie. Niet de koningin, maar de Tweede Kamer moet dan de informateur en de formateur aanwijzen. In feite kon de Kamer dit al jaren, maar er is nooit gebruik van gemaakt. Daardoor is het de koningin geweest die iedere keer op basis van adviezen van de fractieleiders een besluit nam. Zo is het jarenlang gegaan. Het voordeel was dat er meteen de dag na de verkiezingen met het informatieproces begonnen kon worden. Het zorgde ook voor vertrouwde beelden van de winnaars en de verliezers van de verkiezingen die zich bij het paleis meldden om advies uit te brengen aan de koningin. Als de Kamer dat zelf wil gaan doen, zullen we dat niet meer zien. En we zullen waarschijnlijk ook wat meer geduld moeten hebben bij het formeren van een nieuwe regering. Immers: het duurt een week voordat alle nieuwe Kamerleden zijn geïnstalleerd en de oude, niet meer gekozen leden zijn vertrokken. Pas dan zou de Kamer aan het informatieproces kunnen beginnen. Op het democratische vlak zijn er misschien een paar passen gewonnen, maar is dit echt de vooruitgang waar we op zitten te wachten? Wat mij betreft laten we het voorlopig zoals het was, al was het alleen maar om gebruik te maken van de expertise die de koningin hoe dan ook heeft.